Podsumowanie: Czym jest antybiotykooporność i jak zmniejszyć jej ryzyko? Antybiotykooporność rozwija się wtedy, gdy bakterie przystosowują się do działania leków i przestają na nie reagować. Nadużywanie antybiotyków przy infekcjach wirusowych, przerywanie terapii lub przyjmowanie nieprzepisanych antybiotyków przyspiesza ten proces. Najważniejszym sposobem walki z opornością na leki jest stosowanie antybiotykoterapii wyłącznie wtedy, gdy zaleci ją lekarz – w odpowiedniej dawce i przez cały zalecony czas.
Coraz częściej słyszymy o bakteriach, na które nie działają żadne leki. To właśnie efekt zjawiska zwanego antybiotykoopornością. Tak naprawdę dotyczy ona każdego z nas – bo oporność na antybiotyki rozwija się głównie przez ich niewłaściwe stosowanie.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym jest antybiotykooporność,
- jak powstają bakterie odporne na antybiotyki,
- czym grozi nadużywanie antybiotyków,
- jak wygląda odpowiedzialna antybiotykoterapia,
- co każdy z nas może zrobić, aby ograniczyć oporność na antybiotyki.
Czym jest antybiotykooporność?
Antybiotykooporność to zjawisko, w którym bakterie są w stanie namnażać się i rozwijać w obecności leku, który wcześniej skutecznie je zwalczał[1]. W efekcie standardowe terapie stają się mniej skuteczne, a leczenie infekcji trwa dłużej i wymaga silniejszych preparatów. Oporność rozwija się na całym świecie i może prowadzić do powstawania coraz większej liczby bakterii opornych na leczenie.
Sprawdź też:
- Jak antybiotyki wpływają na mikrobiotę i jak sobie radzić ze zmianami w mikrobiocie?
- Osłabienie po antybiotyku – jak sobie pomóc?
- Jak długo brać antybiotyk?
- Jak długo brać probiotyk po antybiotyku?
- Przerwanie antybiotyku lub pominięcie dawki – co robić?
- Na co uważać podczas antybiotykoterapii?
- Probiotyk – przed czy po antybiotyku?
- Jak długo organizm oczyszcza się z antybiotyku?
- Po jakim czasie działają antybiotyki?
Jak powstają bakterie odporne na antybiotyki?
Bakterie potrafią bardzo szybko przystosowywać się do zmian w swoim środowisku. Kiedy antybiotyki są stosowane zbyt często, w niewłaściwej dawce lub zbyt krótko, część bakterii przeżywa i „uczy się” unikać działania leku[2]. Przekazują następnie geny oporności kolejnym pokoleniom, a z czasem te odporne szczepy zaczynają dominować i powodują infekcje trudniejsze do wyleczenia.
Dlaczego nadużywanie antybiotyków jest tak groźne?
Niepotrzebne antybiotyki mogą przyspieszać rozwój oporności. Antybiotyki działają wyłącznie na bakterie, a nie na wirusy[3], dlatego ich stosowanie przy przeziębieniu czy grypie jest nieskuteczne. Nadużywanie antybiotyków nie tylko osłabia mikrobiom jelitowy[4], ale także zwiększa ryzyko, że w przyszłości skutecznych terapii będzie coraz mniej[5].
Jak wygląda odpowiedzialna antybiotykoterapia?
Antybiotykoterapia powinna być zawsze zalecona przez lekarza po potwierdzeniu, że infekcja ma charakter bakteryjny. Leczenie musi trwać dokładnie tyle dni, ile zostało zapisane w recepcie – nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej. Nie wolno przyjmować antybiotyków „na wszelki wypadek”, używać pozostałości z poprzedniego leczenia ani dzielić się lekami z innymi osobami.
Jak możemy walczyć z antybiotykoopornością na co dzień?
Każdy z nas ma wpływ na skalę tego problemu. Najważniejsze działania to:
- przyjmowanie antybiotyków wyłącznie na receptę,
- unikanie stosowania ich przy infekcjach wirusowych,
- przestrzeganie zaleceń lekarza i nieprzerywanie kuracji,
- szczepienia ochronne, które zapobiegają infekcjom wymagającym leczenia,
- dbanie o higienę rąk i zdrowy styl życia, który wspiera odporność organizmu.
Dzięki takim działaniom możemy ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii odpornych na antybiotyki i zachować skuteczność leczenia dla przyszłych pokoleń.
Sprawdź też:
- Dieta przy antybiotykoterapii – co jeść przy antybiotyku?
- Czy „naturalne antybiotyki” z roślin działają? Co mówi nauka o domowych sposobach na bakterie?
- Jak łagodzić skutki długotrwałej antybiotykoterapii?
- Jak bezpiecznie podawać antybiotyki dzieciom?
- Kiedy i jak podawać dzieciom probiotyki przy antybiotyku?
- Jak zachować równowagę flory jelitowej po antybiotyku?
- Penicylina – zastosowanie, skutki uboczne i osłona
- Antybiotyki w ciąży – jak stosować?
- Zasady bezpiecznej kuracji antybiotykowej
Q&A – najczęstsze pytania o antybiotykooporność
1. Czy antybiotykooporność dotyczy tylko ludzi, którzy często biorą antybiotyki?
Nie, oporność bakterii rozprzestrzenia się w środowisku, więc może dotyczyć każdego – nawet osób, które same nie przyjmowały leków.
2. Czy można samemu rozpoznać infekcję bakteryjną?
Objawy infekcji wirusowych i bakteryjnych często są podobne, dlatego o konieczności antybiotykoterapii powinien decydować lekarz.
3. Czy można ograniczyć rozwój antybiotykooporności?
Tak – poprzez odpowiedzialne stosowanie antybiotyków, przestrzeganie zaleceń lekarskich i unikanie ich nadużywania. Dzięki temu ograniczamy tempo rozwoju bakterii odpornych na leki.
Przypisy:
[1] Founou RC, Founou LL, Essack SY. Clinical and economic impact of antibiotic resistance in developing countries: a systematic review and meta-analysis. BMC Infect Dis. 2017 Jul 3;17(1):313. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5739407/
[2] Prestinaci F, Pezzotti P, Pantosti A. Antimicrobial resistance: a global multifaceted phenomenon. Pathog Glob Health. 2015 Oct;109(7):309–318. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26343252/
[3] Butler CC, Rollnick S, Pill R, Maggs-Rapport F, Stott N. Understanding the culture of prescribing: qualitative study of general practitioners’ and patients’ perceptions of antibiotics for sore throats. BMJ. 1998 Sep 5;317(7159):637–642. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9727992/
[4] Dethlefsen L, Relman DA. Incomplete recovery and individualized responses of the human distal gut microbiota to repeated antibiotic perturbation. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011 Mar 15;108 Suppl 1(Suppl 1):4554–4561. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20847294/
[5] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antimicrobial-resistance
