Jak działają probiotyki?

Nazwa „probiotyk” pochodzi od greckiego wyrażenia „pro bios”, czyli „dla życia”. To dobre określenie dla tych cennych składników naszej diety: wspomagają one bowiem nasze jelita w pracy nad budowaniem odporności całego organizmu. Są to szczepy mikroorganizmów wywierających korzystny wpływ na wnętrze ciała; kolonie bakterii probiotycznych eliminują szkodliwe patogeny i zwiększają ilość bakterii pozytywnych.

Probiotyki wieloszczepowe poprawiają więc stan mikroflory układu pokarmowego, chroniąc go jednocześnie przed dysbiozą jelitową, czyli zachwianiem naturalnej równowagi w jelitach. To szczególnie ważne w dzisiejszych czasach. Równowaga przewodu pokarmowego jest bowiem nieustannie narażona na negatywne czynniki, takie jak stres, nieodpowiednia dieta, liczne infekcje, a także stosowanie antybiotyków, które niszczą dobre bakterie razem z tymi złymi.

Kolejną zaletą probiotyków wieloszczepowych jest wspomaganie trawienia laktozy dzięki produkcji enzymu beta-galaktozydazy. To właśnie jej niedobór przyczynia się do nietolerancji laktozy – beta-galaktozydaza rozkłada bowiem laktozę na łatwo przyswajalne glukozę i galaktozę. Działanie probiotyków wieloszczepowych jest więc kompleksowe i niezwykle pożyteczne dla naszego organizmu.

Rodzaje probiotyków

Probiotyki wieloszczepowe występują w wielu formach. Na rynku możemy znaleźć substancje probiotyczne dostępne w postaci kapsułek, globulek (zwłaszcza w przypadku preparatów do odbudowy mikroflory pochwy), kropli czy saszetek z proszkiem do rozpuszczania w płynie.

Większość probiotyków służących wzmocnieniu naturalnej mikroflory jelit to środki doustne: tabletki, kapsułki, saszetki czy krople. Probiotyki w kroplach stosuje się przede wszystkim w przypadku małych dzieci, które mogą zadławić się kapsułką, lub w przypadku osób mających problemy z przełykaniem. Do określania preparatów wzmacniających mikroflorę człowieka używa się również terminów „synbiotyk” i „prebiotyk”.

Prebiotyk to inaczej pożywka, czyli substancja, która pobudza wzrost pozytywnych bakterii w przewodzie pokarmowym człowieka. Najczęściej jest to po prostu naturalny składnik diety (skrobia czy błonnik). To jednak zbyt mało, by zregenerować mikroflorę bakteryjną, prebiotyki nie zawierają bowiem mikroorganizmów, czyli żywych szczepów bakterii.

Z kolei zawierające je probiotyki nie zawsze mają zdolności stymulujące wzrost. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest synbiotyk, czyli połączenie prebiotyku i probiotyku: zawiera on zarówno pożywkę dla bakterii, jak i żywe kolonie mikroorganizmów. Takim preparatem jest na przykład suplement diety Multilac w kapsułkach.

Dodatkowo nie zawiera on mleka ani kazeiny, co sprawia, że mogą go przyjmować osoby borykające się z nietolerancją pokarmową.

Synbiotyki i probiotyki wieloszczepowe – ile szczepów bakterii powinno być w preparacie?

Synbiotyki i probiotyki wieloszczepowe też się od siebie różnią. Wiele zależy od tego, jakie szczepy bakterii probiotycznych znajdują się wewnątrz preparatu i ile ich jest. Wśród wielu kolonii bakteryjnych, które producenci umieszczają w preparatach probiotycznych, tylko niektóre wykazują efektywność potwierdzoną przez badania kliniczne.

Szczepy bakterii probiotycznych, które powinny się znaleźć w synbiotyku, to przede wszystkim szczepy: Lactobacillus helveticus i Lactobacillus rhamnosus. Warto również zwrócić uwagę, czy w składzie preparatu znajdują się kolonie bifidobakterii Bifidobacterium bifidum oraz Lactobacillus casei. Duże nasycenie synbiotyku efektywnymi rodzajami bakterii probiotycznych sprawia, że preparat jest zdecydowanie skuteczniejszy

Kapsułki Multilac zawierają dziewięć rodzajów żywych szczepów – w sumie 4,5 miliarda bakterii probiotycznych. Ilość samych mikroorganizmów także dobrze jest sprawdzić – Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne przypomina, że efekt zdrowotny może wywołać dopiero przyjmowanie co najmniej 1-2 miliardów bakterii probiotycznych dziennie.

Niewielka nadwyżka nie jest groźna: zostaje po prostu wydalona z organizmu w procesie przemiany materii, co sprawia, że probiotyki wieloszczepowe to wyjątkowo bezpieczne preparaty.

---

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które wywierają korzystny wpływ na ilość i jakość flory bakteryjnej jelit. Równowaga flory jelitowej odpowiada między innymi za trawienie oraz za poziom odporności organizmu. Probiotykom przypisuje się jednak także szereg innych korzystnych dla zdrowia działań. Warto wiedzieć, które z nich znajdują potwierdzenie w badaniach naukowych.

1. Każdy probiotyk pomaga odbudować odporność po terapii antybiotykowej – MIT

To stwierdzenie nie jest prawdziwe, ponieważ nie wszystkie probiotyki pomogą w uzupełnieniu dobrych bakterii w jelitach po biegunce spowodowanej antybiotykoterapią. Warto wiedzieć, że jeśli chcemy przywrócić równowagę flory bakteryjnej dziecka z wykorzystaniem probiotyku, warto szukać tylko tych preparatów, które zawierają szczepy bakterii probiotycznych L. rhamnosus GG (ATCC 53103) oraz S. boulardii. W celu uzupełnienia mikroflory bakteryjnej jelit u dzieci rekomenduje się stosowanie tych dwóch najlepiej przebadanych szczepów bakterii.

Ponadto niektóre probiotyki są przeznaczone tylko i wyłącznie do wspomagania odbudowy flory bakteryjnej w przypadku schorzeń ginekologicznych, dlatego nie będą skutecznie przywracać równowagi flory jelitowej.

A oto niektóre szczepy, których skuteczność w uzupełnianiu flory bakteryjnej po biegunce u dorosłych wykazano w badaniach:

• Lactobacillus GG
• boulardii
• Lactobacillus casei
• bulgaricus
• Streptococcus thermophilus
• reuteri

2. Probiotyk warto przyjmować wraz z prebiotykiem – FAKT

To prawda. Aby szczepy dobroczynnych bakterii, które przyjmuje się w celu uzupełnienia flory jelitowej i tym samym wspierania odporności organizmu, mogły skutecznie kolonizować jelita, należy dostarczyć im prebiotyk.

Prebiotyki są składnikami pożywienia, które są odporne na działanie enzymów trawiennych i są pożywką dla dobroczynnych bakterii probiotycznych. Pobudzają one aktywność drobnoustrojów oraz pomagają namnażać niektóre szczepy bakteryjne.

Kompleksowe preparaty, które zawierają jednocześnie probiotyk i prebiotyk to synbiotyki. Prebiotyki można znaleźć także w naturalnym pożywieniu – na przykład w czosnku, pszenicy, miodzie, szparagach, karczochach i bananach.

3. Probiotyki pomagają zwalczać nadwagę i otyłość – MIT

Nie jest to prawda. Na przestrzeni lat wykonano wiele badań i analiz naukowych, których rezultaty często się wykluczają. Choć probiotykom przypisuje się bardzo wiele dobroczynnych funkcji, nie każde z nich znajduje jednoznaczne potwierdzenie w badaniach.

Nie ma badań, które potwierdziłyby, że probiotyki mogłyby mieć jakikolwiek wpływ na nadwagę i otyłość.

4. Probiotyki zapobiegają biegunce podróżnych – MIT

Według najnowszych badań to stwierdzenie jest mitem. Choć niegdyś uważano, że przyjmowanie probiotyku ze szczepem S. boulardii przed wyjazdem do krajów rozwijających się może pomóc w uniknięciu przykrych objawów biegunki podróżnych, wszystko wskazuje na to, że nie ma podstaw do stosowania takiej profilaktyki.

Nie mniej jednak probiotyki pomagają uzupełnić wyjałowioną przez biegunkę florę bakteryjną, dlatego warto je stosować już w trakcie trwania biegunki i jeszcze przez jakiś czas po ustąpieniu jej objawów. Zatem prawdą jest, że probiotyki uzupełniają mikroflorę po biegunce podróżnych, ale mitem jest, że jej zapobiegają.

5. Probiotyki występują tylko w kapsułkach – MIT

Nie jest to prawda. Nie tylko preparaty medyczne są dobrym źródłem dobroczynnych drobnoustrojów. Korzystne dla równowagi flory jelitowej bakterie można znaleźć także w fermentowanych produktach mlecznych (kefirze, jogurcie, maślance) oraz w kiszonkach.

Ponadto probiotyki dostępne w aptekach można dostać nie tylko w formie kapsułek, ale też kropel, saszetek czy sprayu do nosa. Każda forma może zawierać żywe szczepy bakterii i korzystnie wpływać na florę jelitową, a tym samym pomagać w budowaniu odporności i mieć dobry wpływ na układ trawienny.

---

Mikroflora jelitowa organizmu – źródło odporności

Nasz organizm nie jest samotny: w naszej jamie ustnej czy w jelitach żyją liczne bakterie, które wspomagają go w walce ze szkodliwymi patogenami. Szczególną funkcję pełni mikroflora jelit: ta ogromna powierzchnia (do pięciuset metrów kwadratowych) mieści w sobie aż osiemdziesiąt procent całej tkanki limfocytowej organizmu.

Limfocyty to zaś komórki, które są aktywne w walce z chorobotwórczymi drobnoustrojami z zewnątrz. Nie jest to przypadek, że odporność naszego ciała zależy przede wszystkim od jelit: wraz z pożywieniem dostarczamy sobie, oprócz cennych składników, także wielu toksycznych i trudno rozkładalnych substancji, mogących łatwo stać się siedliskiem dla licznych grzybów i patogenów. Ich działanie doprowadza do infekcji i osłabienia całego organizmu. Dlatego jelita należy wspomagać, aby jak najlepiej spełniały również swoje funkcje ochronne.

Probiotyki w kroplach czy kapsułkach – które wybrać?

Florę jelitową mogą wspomóc przede wszystkim preparaty probiotyczne. Są to środki zawierające żywe kultury bakterii, na przykład Lactobacillus czy Bifidobacterium, które uzupełniają naturalny stan mikroflory organizmu. Przy wyborze idealnego probiotyku warto zwrócić uwagę na to, czy w jego składzie znajdują się żywe szczepy bakterii, ponieważ to one pomagają uzupełnić florę jelitową.

Probiotyki można przyjmować na wiele sposobów. Są preparaty stosowane miejscowo, na przykład spray do nosa w przypadku konieczności odbudowy mikroflory błon śluzowych, probiotyki w kroplach, przeznaczone do stosowania u małych dzieci czy probiotyki w kapsułkach dla dorosłych. Krople i kapsułki są pomocne przy infekcjach związanych z układem pokarmowym. Zaleca się je szczególnie w przypadku osłabiającej flory jelitowej w trakcie i po antybiotykoterapii lub po chorobie.

Czy probiotyki w kapsułkach są silne?

Choć preparaty probiotyczne w formie kapsułek są uważane za najbardziej efektywne, wciąż są bezpieczne dla zdrowia. Szczególnie, jeśli zawierają przebadane szczepy bakterii. W aptekach probiotyki dostępne są bez recepty.

Przy wyborze warto sprawdzić, ile różnorodnych szczepów bakterii posiada w składzie dany probiotyk – im więcej, tym lepiej. Warto też zwrócić uwagę na synbiotyki, czyli preparaty, które oprócz kultur bakterii mają w sobie dodatkowo prebiotyk – składnik odżywczy, który jest pożywką dla dobrych bakterii.

Ważne też, by preparat probiotyczny nie zawierał utrudniających wchłanianie sztucznych dodatków, takich jak barwniki czy konserwanty – analogicznie, jak w przypadku żywności.

Dieta bogata w probiotyki i prebiotyki

Suplementację probiotykiem warto wesprzeć odpowiednią modyfikacją diety. Szczególnie tyczy się to uzupełnienia jej przetworami mlecznymi: jogurtami oraz kefirami, najlepiej naturalnymi – bez dużej zawartości barwiących substancji. Przydatne jest także wspomaganie działania probiotyków w kapsułkach dużą ilością błonnika, a więc spożywaniem kaszy czy pieczywa pełnoziarnistego. Warto jeść produkty bogate w prebiotyki: czosnek, topinambur, cebulę, cykorię. Również owoce i warzywa przysłużą się mikrobiomowi jelit.

---