Co to jest zespół jelita drażliwego (IBS)?
Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego, które dotyka od 10 do 15% populacji europejskiej . Schorzenie to nie prowadzi do trwałych zmian w strukturze jelit, ale znacznie obniża komfort życia, powodując uciążliwe dolegliwości. Wymaga ono dobrej diagnostyki i kompleksowego podejścia, aby ograniczyć nieprzyjemne objawy.
Sprawdź też:
- Kiedy i jak stosować maślan sodu przy IBS?
- W jaki sposób maślan sodu wspiera pracę jelit?
- Co jeść, a czego nie, gdy zmagasz się z IBS? Dieta przy zespole jelita drażliwego
Objawy zespołu jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego daje bardzo wiele różnych objawów, które mogą nasilać się pod wpływem stresu, niewłaściwej diety czy zaburzeń hormonalnych.
Do najczęściej występujących dolegliwości w IBS należą:
- bóle brzucha o charakterze skurczowym, które często ustępują po wypróżnieniu,
- zmiana rytmu wypróżnień – zaparcia, biegunki lub ich naprzemienne występowanie,
- wzdęcia i uczucie pełności w jamie brzusznej[1],
- nadmierne oddawanie gazów,
- uczucie niepełnego wypróżnienia.
Objawy IBS mogą wyglądać inaczej u różnych osób, a ich intensywność zmieniać się w czasie. Dlatego zdiagnozowanie IBS opiera się głównie na wywiadzie lekarskim i wykluczeniu innych schorzeń. Zdarza się, że IBS mogą towarzyszyć też inne dolegliwości, takie jak SIBO, które często współwystępuje z IBS.
Przyczyny zespołu jelita drażliwego
Przyczyny IBS nie są do końca poznane, jednak za główne czynniki ryzyka uznaje się[2]:
- Zaburzenia mikrobioty jelitowej: Zmiany w składzie pożytecznych bakterii w jelitach mogą prowadzić do stanu zapalnego i nadwrażliwości układu pokarmowego.
- Stres i zaburzenia psychiczne: Układ pokarmowy jest ściśle powiązany z mózgiem, a stres może nasilać objawy IBS.
- Nieprawidłowe funkcjonowanie osi jelitowo-mózgowej: Zaburzenia komunikacji między jelitami a układem nerwowym prowadzą do problemów z motoryką jelit.
- Czynniki dietetyczne: Niektóre składniki pokarmowe, takie jak produkty bogate w fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole (FODMAP), mogą wywoływać lub nasilać objawy IBS.
Jak leczyć zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego często wymaga leczenia farmakologicznego, połączonego z modyfikacją stylu życia i diety. Wszystko zależy jednak od rodzaju i nasilenia objawów zespołu jelita drażliwego.
W przypadku zaparć stosuje się preparaty przeczyszczające, a gdy problemem są biegunki, środki zmniejszające perystaltykę jelit.
W cięższych przypadkach lekarze sięgają po leki na zespół jelita drażliwego o działaniu przeciwdepresyjnym, które modulują przewodzenie bodźców bólowych w jelitach.
Postbiotyki przy zespole jelita drażliwego (IBS)
Coraz częściej stosowane są też postbiotyki w takiej postaci, jak na przykład maślan sodu. Postbiotyk odżywia komórki jelit i wspiera funkcjonowanie przewodu pokarmowego[3].
Rola diety w leczeniu IBS
Dieta ma kluczowe znaczenie w kontrolowaniu objawów zespołu jelita drażliwego. Zaleca się stosowanie diety o niskiej zawartości FODMAP[4], czyli produktów fermentujących, które mogą nasilać wzdęcia i biegunki.
Przykładowo należy ograniczyć spożycie:
- cebuli, czosnku i kapusty,
- produktów mlecznych, zwłaszcza bogatych w laktozę,
- sztucznych słodzików, takich jak sorbitol czy ksylitol,
- roślin strączkowych.
Już wiesz, czego nie jeść przy zespole jelita drażliwego. A co warto wprowadzić do jadłospisu? Korzystnie na jelita działają posiłki bogate w błonnik (np. siemię lniane, płatki owsiane), który wspiera pracę jelit.
Ważne jest także spożywanie odpowiedniej ilości wody, szczególnie przy zaparciach. U osób z problemami z biegunką, trzeba stosować błonnik ostrożnie i skupiać się na diecie opartej na gotowanych warzywach, zbożach czy chudym mięsie.
Aktywność fizyczna przy IBS
Ruch wspiera prawidłową pracę jelit i pomaga w regulacji rytmu wypróżnień. Regularne ćwiczenia aerobowe, takie jak spacery, jogging czy pływanie, poprawiają ukrwienie jelit i zmniejszają napięcie nerwowe, co pozytywnie wpływa na objawy IBS.
Warto również włączyć do codziennej rutyny techniki relaksacyjne, takie jak joga, ćwiczenia oddechowe czy medytacja, aby zminimalizować wpływ stresu na przewód pokarmowy.
Zespół jelita drażliwego to złożone schorzenie, które wymaga indywidualnego podejścia. Kluczem do jego leczenia jest zrozumienie objawów i przyczyn, a także wdrożenie odpowiedniej diety, leczenia farmakologicznego oraz zdrowego stylu życia. Choć zespół jelita drażliwego nie jest groźny dla życia, jego skuteczne leczenie pozwala odzyskać komfort codziennego funkcjonowania.
Przypisy:
[1] Irritable bowel syndrome: Pathogenesis, diagnosis, treatment, and evidence-based medicine, Lekha Saha, World J Gastroenterol. 2014 Jun 14;20(22):6759–6773. doi: 10.3748/wjg.v20.i22.6759, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4051916/
[2] Irritable Bowel Syndrome, Nicolas Patel, Karen B. Shackelford, National Library of Medicine, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534810/
[3] Prebiotics, Probiotics, Synbiotics, Paraprobiotics and Postbiotic Compounds in IBD, Adrian Martyniak, Aleksandra Medyńska-Przęczek, Andrzej Wędrychowicz, Szymon Skoczeń, Przemysław J. Tomasik, Biomolecules, https://www.mdpi.com/2218-273X/11/12/1903?type=check_update&version=2
[4] Żywienie w zespole jelita nadwrażliwego IBS, Wyjaśnienia, Porady, Przepisy, NFZ, https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/ebook-terapeutyczny-zywienie-ibs-online.pdf
