Mikrobiom człowieka pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu całego organizmu – wpływa nie tylko na trawienie, ale też na odporność. Gdy pojawiają się zaburzenia jelitowe, takie jak wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia, biegunki czy nietolerancje pokarmowe, warto zastanowić się, czy przyczyną nie są zmiany w składzie mikrobioty. Jakie badania pozwalają to sprawdzić? Czy badanie mikroflory jelitowej rzeczywiście ma sens? I co można z niego wyczytać?
Jak sprawdzić kondycję swojej mikroflory jelitowej? Masz do dyspozycji kilka narzędzi: od badania kału i mikrobiomu, po badanie krwi czy USG brzucha jako badania wspierające. Analizę składu mikrobioty można też potraktować jako uzupełnienie klasycznych badań.
Czym jest mikroflora jelitowa?
Mikrobiom to ogół mikroorganizmów zasiedlających ciało człowieka, w tym bakterie, wirusy i grzyby[1]. Największe ich skupisko znajduje się w jelitach i określane jest mianem mikroflory jelitowej lub mikrobioty jelitowej.
Utrzymanie równowagi mikrobioty jest kluczowe dla zdrowia, a zaburzenia mogą sprzyjać pogłębianiu się objawów przewlekłych dolegliwości trawiennych, takich jak IBS (zespół jelita drażliwego) czy SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego).
Badanie mikrobiomu – co można sprawdzić?
Badanie mikrobiomu to najczęściej analiza próbki kału, która pozwala ocenić ilość i różnorodność bakterii w jelitach. Dzięki niej można ocenić, jakich korzystnych bakterii brakuje (np. z rodzaju Bifidobacterium czy Lactobacillus) oraz czy pojawił się nadmiar drobnoustrojów potencjalnie szkodliwych.
Tego typu testy mogą też wykazać stopień dysbiozy, czyli zaburzenia równowagi mikrobioty. Wyniki są często przedstawiane w postaci raportu, który pokazuje, jaki jest skład Twojej mikrobioty i czy coś wskazuje na jej zaburzenie[2]. To cenna wskazówka do dalszego postępowania, czy diagnozy lekarskiej.
Badanie mikroflory jelitowej – czy warto?
To bardzo powszechne pytanie. Odpowiedź na nie brzmi: to zależy.
W przypadku przewlekłych problemów trawiennych, nawrotowych infekcji, spadku odporności czy przy podejrzeniu IBS czy SIBO, analiza mikrobiomu może dostarczyć istotnych danych i być punktem wyjścia do dalszego postępowania np. włączenie do rutyny pacjenta dodatkowej suplementacji.
Nie jest to jednak badanie diagnostyczne w klasycznym sensie – raczej pogłębiona analiza. Warto też pamiętać, że dostępne na rynku testy znacznie różnią się jakością – najlepiej wybierać te oparte na metodzie sekwencjonowania DNA (np. technika NGS), które są bardziej dokładne niż starsze metody hodowlane[3].
Badania dodatkowe, które mogą pomóc ocenić stan mikrobiomu
Badanie kału – ocenia nie tylko mikrobiom
Oprócz sprawdzenia stanu mikrobiomu, zwykłe badanie kału także może być ważne i pomocne. Może ono wykryć:
- pasożyty,
- krew utajoną,
- obecność patogenów,
- problemy z trawieniem tłuszczów.
To podstawowe narzędzie w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego i dlatego często warto wykonać je jako pierwszy krok przy długotrwałych problemach trawiennych.
Badanie krwi – pośrednie sygnały z jelit
Również badanie krwi może pośrednio wykazać problemy z mikrobiotą. Niski poziom żelaza, witaminy B12, witaminy D czy wysokie CRP mogą mieć swoje źródła w jelitach. Nie pokażą one konkretnego obrazu mikrobiomu, ale mogą uzasadniać dalsze, bardziej celowane badania i być sygnałem tego, że warto przyjrzeć się bliżej jelitom.
Badanie USG brzucha – ocenia narządy wewnętrzne
Pomocne może być też USG brzucha, które nie daje wprawdzie informacji o składzie mikrobioty, ale jest ważnym badaniem uzupełniającym. Pozwala wykluczyć przyczyny mechaniczne (oraz ocenić stan narządów jamy brzusznej. Warto wykonać je, aby mieć pewność, że objawy nie wynikają z innych zmian anatomicznych.
Co daje badanie mikrobioty?
Badanie mikrobioty dostarcza wiedzy o poziomie poszczególnych bakterii. Może być to pomocne w. doborze probiotyków, prebiotyków czy modyfikacji diety. W razie pytań dotyczących wpływu oznaczonego kształtu mikrobioty na organizm – warto skonsultować się z lekarzem.
Przypisy:
[1] Microbiome, National Institute of Environmental Health Science, https://www.niehs.nih.gov/health/topics/science/microbiome
[2] Kannayiram Alagiakrishnan, Joao Morgadinho, Tyler Halverson, Approach to the diagnosis and management of dysbiosis, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11069313
[3] Amplicon sequencing provides more accurate microbiome information in healthy children compared to culturing, Communications Biology volume 2, Article number: 291 (2019), https://www.nature.com/articles/s42003-019-0540-1
