SIBO – objawy, przyczyny, badania, dieta

Co to jest SIBO?

SIBO (z angielskiego Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Dochodzi w nim do nadmiernego namnażania się bakterii w jelicie cienkim.

W prawidłowych warunkach bakterie bytują głównie w jelicie grubym, a ich ilość w jelicie cienkim jest ograniczona. Gdy dochodzi do zaburzenia tej równowagi, bakterie zaczynają fermentować pokarm w miejscu do tego nieprzystosowanym, co prowadzi do wzdęć, bólu brzucha oraz innych nieprzyjemnych problemów trawiennych.

SIBO – objawy

Objawy SIBO mogą być niespecyficzne i często są mylone z innymi schorzeniami przewodu pokarmowego.

Do najczęstszych objawów SIBO należą^1,2,3:

• Wzdęcia i uczucie pełności: Pojawiające się zwłaszcza po spożyciu produktów bogatych w fermentujące węglowodany.
• Bóle brzucha: Wywołane nadmiarem gazów i stanem zapalnym.
• Charakterystyczny dla SIBO wygląd brzucha: Czyli powiększony obwód brzucha, zwłaszcza po posiłkach.
• Przewlekłe zmęczenie i spadek energii: Wynikające z niedoboru składników odżywczych^[1].
• Biegunki lub zaparcia: Zależne od rodzaju dominujących bakterii^[2].
• Nieprzyjemny zapach z ust: Jest on związany z procesami fermentacyjnymi^[3].

Jakie są przyczyny SIBO?

Rozwojowi SIBO sprzyja wiele czynników. Jednym z nich jest zaburzona motoryka jelit. Osłabiona perystaltyka utrudnia przemieszczanie treści pokarmowej i sprzyja nadmiernemu namnażaniu bakterii. Często prowadzi do niego też dieta bogata w cukry i fermentujące węglowodany.

Przyczyną SIBO może być też przewlekły stres, który zaburza pracę układu trawiennego. Nadmierne stosowanie inhibitorów pompy protonowej (IPP) obniża poziom kwasu żołądkowego i ułatwia bakteriom przedostawanie się do jelita cienkiego. SIBO może tez sprzyjać nieprawidłowa flora bakteryjna wynikająca np. z antybiotykoterapii lub chorób przewlekłych.

SIBO – badania, jakie należy wykonać

Jak zdiagnozować SIBO? Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest wodorowo-metanowy test oddechowy^[4]. Polega on na podaniu pacjentowi laktulozy lub glukozy i mierzeniu poziomu wodoru oraz metanu w wydychanym powietrzu. Podwyższone stężenie tych gazów wskazuje na obecność fermentacji bakteryjnej w jelicie cienkim.

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić badania krwi, w celu wykrycia niedoborów witaminowych oraz oznaczenie markerów zapalnych.

Dieta przy SIBO – co jeść, a czego nie jeść?

Dieta odgrywa pewną rolę w leczeniu SIBO i powinna być odpowiednio dostosowana do potrzeb pacjenta. Zaleca się dietę podobną do tej stosowanej przy zespole jelita drażliwego (IBS), zwłaszcza, że oba schorzenia często współwystępują ze sobą^[5].

Jakie są podstawowe zasady diety przy SIBO?

1. Spożywanie białka zwierzęcego: Mięso, ryby i jaja są dobrze tolerowane przez osoby z SIBO.
2. Warzywa niskoskrobiowe: Zwłaszcza takie jak cukinia, ogórki, sałata, marchew są zazwyczaj bezpieczne dla osób z SIBO.
3. Zdrowe tłuszcze: Polecane są oliwa z oliwek, awokado, olej kokosowy.
4. Produkty fermentowane: Można je jeść w umiarkowanych ilościach, jeśli są dobrze tolerowane.

Zaleca się unikanie:

1. Pokarmów bogatych w FODMAP: Należą do nich cebula, czosnek, kapusta, jabłka, gruszki³.
2. Nabiału: Zwłaszcza zawierającego duże ilości laktozy, jeśli powoduje ona dolegliwości.
3. Napojów gazowanych i alkoholu: Mogą nasilać nieprzyjemne objawy.

Wiele osób korzysta z diety Low FODMAP jako wsparcia w terapii SIBO. Istotne jest indywidualne podejście oraz monitorowanie reakcji organizmu na wprowadzane produkty.

SIBO – leczenie i styl życia

Jak wyleczyć SIBO? Oprócz odpowiedniej diety, ważna jest aktywność fizyczna. Pozwala poprawić perystaltykę i ograniczyć ryzyko nawrotów. Regularny ruch, np. joga lub spacery, może wspomagać funkcjonowanie jelit. W wielu przypadkach konieczne może być leczenie antybiotykami lub innymi lekami, ale o tym decyduje lekarz. Po lub w trakcie antybiotykoterapii warto wzmacniać mikrobiom jelitowy probiotykami.

SIBO to schorzenie powodujące dokuczliwe objawy trawienne, od wzdęć i bólu brzucha po zmęczenie i nietolerancje pokarmowe. Leczenie obejmuje eliminację nadmiaru bakterii, odbudowę mikrobioty oraz odpowiednią dietę. Długoterminowa zmiana nawyków żywieniowych oraz regularna aktywność fizyczna pomagają zapobiegać nawrotom choroby.

FAQ – najczęstsze pytania o SIBO

1. Czym jest SIBO?

SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to nadmierny rozwój bakterii w jelicie cienkim, które normalnie występują w ograniczonej ilości. Nadmiar bakterii powoduje fermentację pokarmu w miejscu do tego nieprzystosowanym, co prowadzi do wzdęć, bólu brzucha, biegunek lub zaparć, a także problemów z wchłanianiem składników odżywczych.

2. Jakie są objawy SIBO?

Najczęstsze objawy to wzdęcia, uczucie pełności, bóle brzucha, zmieniony rytm wypróżnień (biegunki lub zaparcia), nieprzyjemny zapach z ust oraz przewlekłe zmęczenie związane z niedoborami pokarmowymi.

3. Co sprzyja rozwojowi SIBO?

Do czynników zwiększających ryzyko SIBO należą: zaburzenia motoryki jelit, dieta bogata w fermentujące węglowodany, przewlekły stres, nadmierne stosowanie inhibitorów pompy protonowej oraz wcześniejsze antybiotykoterapie lub choroby przewlekłe.

4. Jak diagnozuje się SIBO?

Podstawowym badaniem jest wodorowo-metanowy test oddechowy, który mierzy poziom wodoru i metanu w wydychanym powietrzu po spożyciu specjalnego substratu, np. laktulozy lub glukozy. Czasami wykonuje się też badania krwi w celu wykrycia niedoborów witaminowych lub markerów zapalnych.

5. Jak powinna wyglądać dieta przy SIBO?

Dieta przy SIBO często opiera się na zasadach diety low FODMAP, podobnie jak przy IBS. Warto wybierać:

• białko zwierzęce (mięso, ryby, jaja),
• warzywa niskoskrobiowe (cukinia, ogórki, marchew, sałata),
• zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, awokado, olej kokosowy),
• produkty fermentowane w umiarkowanych ilościach, jeśli są dobrze tolerowane.

Należy ograniczać lub unikać: cebuli, czosnku, kapusty, jabłek, gruszek, nabiału z laktozą, napojów gazowanych i alkoholu.

6. Jak wspierać leczenie i profilaktykę SIBO?

Oprócz diety ważna jest aktywność fizyczna, która poprawia perystaltykę jelit. W wielu przypadkach konieczne może być leczenie farmakologiczne, np. antybiotykami, a po terapii warto wzmacniać mikrobiom probiotykami. Długoterminowo istotne są zdrowe nawyki żywieniowe i regularny ruch, które pomagają zapobiegać nawrotom.

Przypisy:

^[1] Andrew C Dukowicz, Brian E Lacy, Gary M Levine, Small Intestinal Bacterial Overgrowth, Gastroenterol Hepatol (N Y). 2007 Feb;3(2):112–122, National Library of Medicine, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3099351/

^[2] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3099351/#:~:text=Symptoms%20of%20SIBO%20are%20nonspecific,the%20extent%20of%20mucosal%20inflammation

^[3] Xiao Xian Qian, MASLD can cause halitosis by small intestinal bacterial overgrowth, Oral Dis. 2024 Nov;30(8):5421-5428. doi: 10.1111/odi.14997. Epub 2024 May 19, PubMed,  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38764349/

^[4] Aylin Tansel, David J Levinthal, Understanding Our Tests: Hydrogen-Methane Breath Testing to Diagnose Small Intestinal Bacterial Overgrowth, Clin Transl Gastroenterol. 2023 Feb 3;14(4):e00567. doi: 10.14309/ctg.0000000000000567, National Library of Medicine, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10132719/

^[5] Agata Stróżyk, SIBO – definicja, diagnostyka, leczenie, dieta, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/sibo-definicja-diagnostyka-leczenie-dieta/