Wstrząs anafilaktyczny – czym jest?
Wstrząs anafilaktyczny to nagła, ciężka reakcja alergiczna, która może zagrażać życiu.[1] Występuje jako odpowiedź organizmu na ekspozycję na alergen, na który dana osoba jest uczulona. Anafilaksja wymaga natychmiastowej reakcji medycznej, bo stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Wstrząs anafilaktyczny jest wywołany przez masowe uwalnianie mediatorów zapalnych z komórek tucznych i bazofilów, zwykle w odpowiedzi na alergen. Mediatorami tymi są substancje takie jak histamina, które prowadzą do szeroko rozprzestrzenionych objawów, w tym do nagłego spadku ciśnienia krwi, obrzęku tkanek, a także trudności w oddychaniu.
Możliwe przyczyny anafilaksji
Reakcja na alergen
Anafilaksja może być wywołana przez różne alergeny, najczęściej są to pokarmy (np. orzechy, skorupiaki), leki (np. antybiotyki, środki przeciwbólowe), lateks czy jad owadów.[2] Ważne jest, aby osoby ze diagnozowaną alergią unikały znanych alergenów i informowały o nich pracowników służby zdrowia.
Użądlenie pszczoły lub osy
Użądlenia przez owady błonkoskrzydłe, takie jak użądlenie osy lub użądlenie pszczoły, są jedną z częstszych przyczyn anafilaksji. Reakcja na jad może być natychmiastowa i dramatyczna, dlatego osoby z alergią na jad owadów powinny zawsze mieć przy sobie autostrzykawkę z adrenaliną. Sprawdź, co warto mieć w apteczce turystycznej.
Wstrząs anafilaktyczny – objawy
Objawy wstrząsu anafilaktycznego mogą obejmować:
- intensywną pokrzywkę
- obrzęk twarzy, ust, języka
- trudności w połykaniu
- duszności
- świszczący oddech
- ból brzucha, wymioty, biegunkę
- omdlenia[3]
Objawy te mogą pojawić się w ciągu kilku minut, a nawet sekund po ekspozycji na alergen.
Wstrząs anafilaktyczny – pierwsza pomoc
Pierwszą czynnością w przypadku wstrząsu anafilaktycznego jest pierwsza pomoc, kolejnym krokiem natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej. Następnie, jeśli to możliwe, należy usunąć alergen – na przykład jeśli doszło do użądlenia, należy usunąć żądło.
Zastrzyk z adrenaliny
Adrenalina to lek pierwszego wyboru w leczeniu anafilaksji. Powinna być podana jak najszybciej po wystąpieniu objawów.
Ampułkostrzykawka – jak podawać?
Autostrzykawka z adrenaliną, znana również jako ampułkostrzykawka, jest urządzeniem przeznaczonym do samodzielnego podania leku w sytuacji zagrożenia życia. Zazwyczaj stosuje się ją poprzez wstrzyknięcie zawartości w boczny obszar uda. Instrukcje użytkowania są zawsze dołączone do opakowania, a ich dokładne przestrzeganie jest kluczowe. Należy ją niezwłocznie wstrzyknąć poszkodowanej osobie, jeśli nie jest ona w stanie zrobić tego sama.[4]
Resuscytacja – jak wykonać RKO u dorosłych?
Jeśli osoba jest nieprzytomna i nie oddycha normalnie, należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Polega ona na naprzemiennym wykonywaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej oraz 2 wdechów ratowniczych.[5]
Wstrząs anafilaktyczny u dzieci
RKO u dzieci
Podstawowe zasady RKO u dzieci są podobne do RKO u dorosłych, jednak wymagają one modyfikacji techniki, w tym delikatniejszych i płytszych uciśnięć klatki piersiowej oraz stosowania mniejszej siły. Przy dzieciach ważne jest również szybsze wezwanie pomocy medycznej, gdyż ich stan może szybciej się pogarszać.
Wstrząs anafilaktyczny wymaga szybkiej i zdecydowanej reakcji. Kluczowe jest rozpoznanie objawów i natychmiastowe działanie, które może uratować życie. Wszyscy powinni być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy w anafilaksji, w tym w zakresie stosowania adrenaliny oraz wykonywania RKO.
Przypisy:
[1] https://www.nhs.uk/conditions/anaphylaxis/
[2] [4] https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59318,wstrzas-anafilaktyczny-anafilaksja
[3] https://www.healthdirect.gov.au/anaphylaxis
[5] https://www.redcross.org/take-a-class/cpr/performing-cpr/cpr-steps
