W naszych jelitach żyją miliardy bakterii probiotycznych, które wspomagają procesy trawienne i sprawne działanie całego organizmu.
Co to jest probiotyk?
Probiotyki to żywe organizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wykazują korzystne działanie zdrowotne. Taką definicję probiotyku zaproponowała Światowa Organizacja Zdrowia w 2002 roku.
Do probiotyków zalicza się głównie bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus (m.in. L. rhamnosus, L. casei, L. reuteri) i Bifidobacterium (m.in. B. breve), które zasiedlają nasze jelita. Obok nich występują też inne bakterie, takie jak Lactococcus, Streptococcus, Proteobacteria, Actinobacteria, a nawet grzyby, między innymi z gatunku Saccharomyces (S. boulardii), tak więc mikroflora w naszych jelitach jest naprawdę zróżnicowana.
Mikroflora przewodu pokarmowego – jakie ma zadanie?
Nadal jeszcze nie są znane wszystkie funkcje mikroflory bakteryjnej jelit. Wiadomo jednak, że bakterie probiotyczne regulują działanie układu immunologicznego. Sugeruje się ich udział w zmniejszaniu częstości alergii pokarmowych i skórnych. Chronią nasze jelita przed kolonizacją przez chorobotwórcze drobnoustroje, produkując substancje przeciwdrobnoustrojowe, takie jak nadtlenek wodoru, kwasy organiczne i bakteriocyny.
Ponadto probiotyki konkurują z patogenami o receptory zlokalizowane w nabłonku jelit, tworząc na ich powierzchni swoisty płaszcz ochronny. Produkcja kwasów przyczynia się do obniżenia pH w świetle przewodu pokarmowego, co również stwarza nieprzyjazne warunki dla szkodliwych organizmów.
Dodatkowo niskie pH poprawia wchłanianie wapnia, żelaza i magnezu w jelitach. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych skracają czas trwania ostrych biegunek infekcyjnych u dzieci i łagodzą przebieg biegunek u dorosłych. Sporo mówi się także o ich działaniu przeciwnowotworowym. W badaniach na zwierzętach wykazano, że hamują one aktywność enzymów kancerogennych, odpowiedzialnych za rozwój raka jelita grubego.
Szczepy bakterii probiotycznych mają także zdolność niszczenia substancji rakotwórczych, takich jak nitrozoaminy i ich pochodne. Istnieją pewne niejednoznaczne, ale dające nadzieję doniesienia na temat pozytywnego działania naturalnej mikroflory bakteryjnej jelit w chorobie wrzodowej i zakażeniach Helicobacter pylori. Wiadomo natomiast, że zaburzenia flory jelitowej wpływają niekorzystnie na pracę przewodu pokarmowego, powodując skłonność do zaparć i biegunek.
Rewolucja w walce z otyłością?
Z reguły przyczyną otyłości jest nadmierna podaż kalorii. Jednak naukowcy zauważyli, że niektóre osoby, pomimo niezbilansowanej diety, nie tyją, i odwrotnie – są ludzie, u których obserwuje się tendencję do nadmiernego wzrostu masy ciała.
Przyczyniło się to do powstania hipotezy o udziale innych czynników w mechanizmie powstawania otyłości. Niektórzy autorzy uważają, że należy do nich zmieniony skład flory jelitowej. Wciąż jeszcze obserwacja ta wymaga wielu lat analiz, ale obecne badania wyglądają obiecująco.
Jak możemy wesprzeć naturalną florę bakteryjną?
Leki stosowane w infekcjach bakteryjnych, głównie antybiotyki, niszczą nie tylko patogenne drobnoustroje, ale także naturalną mikroflorę jelitową. Dlatego każdorazowo, by uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak biegunka po antybiotyku, należy stosować antybiotyk wraz z probiotykiem, a najlepiej z synbiotykiem.
Synbiotyk poza bakteriami probiotycznymi zawiera także prebiotyk, czyli substancję, która odżywia mikroflorę człowieka. Nowoczesne synbiotyki zawierają aż 4,5 miliarda dobroczynnych bakterii. Ponadto odpowiednia dieta – bogata w probiotyki (fermentowane produkty mleczne, takie jak kefir, maślanka czy jogurt, a także kiszonki) oraz naturalne prebiotyki (np. cykorię, czosnek, karczochy) – pomoże nam zapobiec powikłaniom po antybiotykoterapii i utrzymać równowagę flory jelitowej.
